Dördüncü Sanayi Devrimi

Modern Kapitalizmi Yaratmak (Creating Modern Capitalism) kitabının yazarı Thomas McCraw‘a göre dünya 3 sanayi devrimi yaşamış:

Birinci sanayi devrimi 1760 – 1840 yıllarında gerçekleşiyor. Kitabın yazarına göre bu dönem, dünya tarihindeki en büyük kırılma noktası. Bu dönemde küçük çaplı girişimler ve aile çiftlikleri yerini, günümüz özelliklerini taşıyan işletmelere bırakmaya başlamış. İşçi kavramının doğuşu bu yıllarda oluyor.

Birinci sanayi devriminde buhar makineleri ve su kuvvetinden yararlanma, üretimin kolaylaşmasını sağlamış. Sermaye bolluğu nedeniyle girişimciler kredi alıp bunu yatırıma dönüştürebilmiş. İş gücü bolluğu ise; tekstil, seramik ve demir sektöründe makine kullanımının artmasını desteklemiş. Bu dönemin önde gelen CEO’larından biri de tanıdık bir isim: Bu blogda sizlere pazarlamanın mucidi olarak tanıttığım Josiah Wedgwood‘dan söz ediyorum.

***

İkinci sanayi devrimi (1849 – 1950) deyince akla gelen isim ise Henry Ford. Bu dönemde fabrikaların verimliliği büyük oranda yükseliyor. Aynı zamanda eğitimli işçi sayısında da artış var. Daha kolay elde edilebilen sermaye ile girişimcilerin yatırımları da artmakta. Elektrik ve seri üretim teknolojileri sayesinde ürün çeşidinin fazlalaştığı bir dönem bu. Üretilen mallar ise, yeni yollar ve kamyonlar sayesinde dünyanın her tarafına olmasa da, bölge geneline kolaylıkla dağıtılabiliyormuş bu dönemde.

***

Üçüncü sanayi devriminin gerçekleşmesinde kitlesel pazarlama kavramının ve zengin müşterilerin rolü büyük. Çalışanların gelir düzeyleri arttığından alım güçleri de artmakta. Çoğu firma kitlelere yönelik üretim yapmaya odaklanıyor. Fabrikalar tüketicilerin gereksinim duyduğu ürünleri değil, arzu ettikleri ürünleri de üretmeye başlıyor bu dönemde. Bilginin ve kendi alanında en iyi olmanın önemi çok artıyor. Jack Welch bu dönemi sembolize eden en önemli isim.

Üçüncü sanayi devriminin en önemli bileşenleri “koordinasyon” ve “iletişim” olarak özetlenebilir. Perakendeciler, tedarikçi firmalar ve müşteriler birbirleriyle etkin olarak iletişim kurabiliyorlar bu dönemde. Şirketler de birbirleriyle sıkı bir koordinasyon içerisinde. Mesela Toyota otomobillerinin parçaları çok farklı firma tarafından üretiliyor. “Outsourcing” kavramının doğduğu ve güçlendiği yıllardan bahsediyoruz. Bu dönemin sonlarına doğru “hizmet sektörü” piyasaya hakim olmaya başlıyor. Burada hizmet sektörünün rolü; insanlar ile üretilen ürünler arasındaki bağlantının kurulmasını sağlamak.

***

Dördüncü sanayi devrimi ise Web’in/internetin, pazarlama anlayışını ve buna bağlı üretim/büyüme dinamiklerini kökünden değiştirmesiyle yaşanmaya başlandı. Üçüncü sanayi devriminde egemen olan kurallar geçerliliğini yitirmekte. Kısacası kitlesel (mass) pazarlamanın yerini alan ve “yeni pazarlama” olarak karşımıza çıkan kavram, organizasyon yapılarında ve çalışma tarzlarında birçok yeniliğin yapılmasını zorunlu kılıyor. Oyunu yeni kurallarıyla oynamaya hazır olmayan birçok organizasyonun da kötü sonla karşılaşmasına şahit olacağımız bir devrin içerisindeyiz.

Yeni pazarlama nedir peki?

Bu sorunun cevabı çok basit değil. Birçok trendi ve yeni kavramı içerisinde barındırıyor. Bu nedenle de cevaplanan her soru bir yenisini doğurabiliyor.

O nedenle konuyla ilgili detayları, pazarlama gurusu Seth Godin‘den öğrenmenizi tavsiye ederim.